Sylwester Ołdak

LINKI
SONDAŻ
Czy lubisz nieść pomoc dzieciom?
tak, bardzo
czasami
umiarkowanie
raczej rzadko
nie lubie
Strona główna › Reportaże
Poniedziałek,   31 Sierpnia 2009

Historia Mówiona w Głębokim

Głębokie to prowincjonalne miasteczko położone pośród pól i lasów północnej Białorusi. W odróżnieniu od reszty kraju rzeźba terenu w tych okolicach jest pofałdowana. Trzeba minąć pierwsze drewniane zabudowania na przedmieściach żeby zza pagórków wyłoniły się jasne wieże dwóch głębockich świątyń - katolickiej i prawosławnej. Obie świątynie pięknie odrestaurowane stoją naprzeciwko siebie i są uderzająco podobne. To dlatego, że obie budowane były mniej więcej w tym samym okresie. Obie również były początkowo kościołami katolickimi. Dopiero w wyniku represji po powstaniu styczniowym jedna ze świątyń została skonfiskowana i przejęta przez Cerkiew. I to właśnie w niej w lipcu tego roku miejscowy pop podczas porządkowania podziemi natrafił na ludzkie szczątki. Tak się akurat przypadkowo złożyło, że kiedy w polskiej prasie zaczęły się pojawiać artykuły na temat tego ponurego znaleziska, samochód Expatrii mijał kolejne białoruskie wsie po drodze do Głębokiego.

Cerkiew w Głębokim
Fot. Archiwum
Ta wyprawa była częścią programu Historia Mówiona prowadzonego przez Fundację Ośrodka Karta a oprócz mnie w samochodzie podróżowało jeszcze czterech pracowników Ośrodka tworzących zasoby archiwalne tego projektu.

Dla osób zajmujących się najnowszą historią Polski Ośrodek Karta nie potrzebuje reklamy. Jego dorobek dostępny jest chociażby w postaci licznych publikacji książkowych, kwartalnika Karta czy wystaw w Domu Spotkań z Historią w Warszawie. Archiwum Historii Mówionej to kolekcja już przeszło 2 tysięcy nagrań biograficznych, z których część dostępna jest na stronie www.audiohistoria.pl. Ich treścią są między innymi wspomnienia mieszkańców dawnych Kresów Wschodnich.

Głębokie przed wojną leżało w obrębie Rzeczpospolitej Polskiej. 20 kilometrów dalej na wschód przebiegała granica z Rosją Sowiecką a w pobliżu stacjonował oddział Korpusu Ochrony Pogranicza. W tym czasie w Głębokim około połowy mieszkańców stanowiła ludność żydowska. Tu co czwartki odbywały się targi, tu na ulicach słychać było język polski, białoruski, jidysz. Ludność modliła się w kościołach, cerkwiach i synagogach. Potem wybuchła wojna. W Głębokim pojawiła się władza radziecka. Po niej niemiecka, a potem znowu radziecka, która miała zostać na tych terenach aż do lat 90-tych. Większość z polskich mieszkańców Głębokiego zginęła podczas obu okupacji. Na miejscu pozostali nieliczni. I to właśnie z tymi najstarszymi chcieliśmy porozmawiać; wysłuchać i nagrać ich opowieści o tym co przeżyli i jak zapamiętali swoje życie.

Teraz Głębokie to senne prowincjonalne miasteczko. Niebogate ale i nie specjalnie biedne, ot takie jakich wiele w okolicy. Znajduje się w nim dom towarowy, "Miasozawod", fabryka mleczna produkująca sławną "zguszczonkę" czyli słodkie, skondensowane mleko, współczesna galeria handlowa, kino, wypożyczalnia dvd, kilka restauracji i pomnik Lenina - to całe miasteczko. W Głębokim liczbę Polaków szacuje się na około 1000 osób. Wielu z nich najłatwiej spotkać na mszy odprawianej po polsku codziennie rano przez księdza Mieczysława Janczyszyna. Po nabożeństwie kilku z nich zgodziło się z nami porozmawiać.

Ich wspomnienia to kawałek historii Polski. I to jeden z najboleśniejszych; II Wojna Światowa, radziecka okupacja, pierwsze aresztowania i wywózki, potem niemniej okrutna okupacja niemiecka, w końcu konieczność podjęcia decyzji o pozostaniu na Białorusi lub wyjeździe do Polski. To zresztą bardzo ciekawy wątek. Większość z nich poważnie rozważała wyjazd. Wielu ma w Polsce rodziny, z którymi utrzymuje żywy kontakt - a z którymi przez całe lata, rozdzieleni granicą nie mogli się odwiedzać. Ciekawią zwłaszcza motywy, które kazały im pozostać. Zostali, ze względu na chorych rodziców, którzy nie chcieli wyjeżdżać, a którymi trzeba było się zajmować. Zostali ponieważ nie miałby kto opiekować się grobami dziadków. Zostali bo wierzyli, że Polska jeszcze wróci na te tereny. W końcu zostali bo tam była ich ziemia, ojcowizna, z którą czuli się związani.

Bardzo ciekawe były również wspomnienia z okresu powojennego. Powtarzały się opowieści o pracy ponad siły w kołchozach, gdzie przez wiele miesięcy nie wypłacano pensji i jedynym środkiem utrzymania był przydomowy ogródek i kilka kur. O pracy w fabrykach, w których od dyrektora po stróża nocnego nikt nie był uczciwy a tzw "wspólne dobro" było permanentnie rozkradane. O potajemnych chrztach i pierwszych komuniach, do których prowadzili dzieci z obawą aby ktoś nieżyczliwy nie doniósł władzom. O walce o kościół, który sowieci próbowali zamknąć. I wiele, wiele innych składających się na historię naszego kraju, która wciąż zwłaszcza w odniesieniu do tych terenów domaga się opracowania i pogłębienia. Dokładnie tak samo jak domagają się tego losy szczątków odnalezione w lipcu w głębockiej cerkwi.

Konrad Pruszyński

Źródło:  "Expatria.pl"      
Strona do druku - Strona do druku
Najnowsze informacje z kategorii: "Reportaże"
· Pomoc dla domu dziecka w Słowiańsku na Ukrainie
· Ukraina 2014 - wyprawa Expatrii
· Lato w Bogdanowie
· Dom miłosierdzia - Białoruś
· Nagroda Fundacji ''Polcul'' dla Heleny Dworeckiej



Nie ponosimy odpowiedzialności za treść komentarzy
Szukaj komentarzy | Zarejestruj nicka | Zobacz wszystkie
Komentarzy: (14)
GŁĘBOKIE
'~PACZKOWSKI' o 2010-03-15 18:47:06 [ Zgłoś ]
MOJA RODZINA MIESZKAŁA TAM PRZED WOJNOM CHĘTNIE NAWIĄŻE KONTAKT Z KIMS Z GŁĘBOKIEGO
GŁĘBOKIE
'~SYLWIA' o 2010-06-24 17:10:11 [ Zgłoś ]
MOJA MAMA URODZIŁA SIĘ W MIEJSCOWOŚCI DOŁGIE BLISKO MIASTA GŁĘBOKIE ,ALE NIE MOGĘ ZNALEŻĆ NAZWY DOŁGIE NA MAPIE BIAŁORUSKIEJ,MÓJ MEIL:sylwmir@o2.pl,POZDRAWIAM
Dołgie
'~Dorota' o 2010-12-05 23:08:01 [ Zgłoś ]
Witam,
Z uwagą przeglądam portale kresowe poszukując jakiejkolwiek wzmianki o Dołgiem i oto ku mojej niezmiernej radości , jest!!! Mam na imię Dorota , a moja mama Ewelina z domu Bogucka urodziła się i do 1945 roku mieszkała w Dołgiem .Moja ciotka Maria , siostra mojej mamy w ubiegłym roku odwiedziła Dołgie , ale ponieważ niewiele pamiętała z dzieciństwa , niewiele też mogła powiedziec . Dołgie można znalezc na niektórych mapach samochodowych Białorusi.Będę wdzięczna za kontakt , mój email: dorkan1@wp.pl
Okolice Głębokich
'~Sylwester' o 2010-09-15 18:39:19 [ Zgłoś ]
Witam. Moja Mama i Dziadkowie pochodzą z Prozoroków i ze Skrypczyzny. Ponadto mój dziadek służył w latach 1937-1939 w KOP w okolicach miasta Głębokie.

Serdecznie pozdrawiam.
moja też
'~nick' o 2010-10-24 14:42:45 [ Zgłoś ]
Podaj, proszę adres email
moja mama uczyla sie w gimnazjum w glebokiem
'~waaldemar klentak' o 2011-11-14 17:03:55 [ Zgłoś ]
a dojezdzala pocagiem z krolerwszczyzny
z królewszczyzny
'~franciszek' o 2011-12-03 16:47:34 [ Zgłoś ]
Takze moja siostra stryjeczna dojeżdzała do gimnazjum w głębokiem przez II wojną, a pan klentak w pobliżu naszego folwarku miał cegielnie
Glebkie i okolice
'~Mietek' o 2011-10-02 18:02:50 [ Zgłoś ]
Nw wstepie, porawnie jest w Glebokiem (nie w Glebokim).
Tam sie urodzilem, i juz odbylem 4 podroze tam, bo jeszce troche rodziny tam jest.

Praktyczna porada: nalezy wykupic ubezpieczennie, na do 10 dni jest w okoilcach 30 zl. Trzeba kupic w Gromadzie (kupowalem we Wroclawiu). Do pobytu ponad 3 dni tzreba sie zameldowac. No oczywiscie ttzeba miec wize. Mozna zatrzymac sie w Glebokiem w hotelu. Nie ma zadnych problemow z poruszaniem sie, ja jezdzilem rowerem po okolicy.
glebokie
'~shantal' o 2010-11-16 22:17:50 [ Zgłoś ]
moja matka tam sie urodzila i mieszkala kilka lat moze znajda sie ludzie z tego miasteczka
rodzina w Głebokiem
'~zbigniew' o 2012-06-13 12:16:44 [ Zgłoś ]
Moja rodzina pochodzi stamtąd, Nazwisko GREGOROWICZ.
Obecnie mieszkamy w Ełku/ warmińsko-mazurskie/. Została jedynie moja ciocia ponieważ ojciec i stryj już nie żyją od dawna.
korzenie
'~Przemek' o 2012-08-06 21:24:55 [ Zgłoś ]
mój prapradziadek jest pochowany na cmentarzu w Głębokim, część rodziny tam żyje. Niemniej jednak mam obawy tam jechac, bo kto wie co Łukaszenka jeszcze wymyśli...
Głębokie
'~Ryszard' o 2012-09-01 19:02:05 [ Zgłoś ]
W Głębokim mieszka córka mojego śp brata ciotecznego.
Głębokie
'~kornel' o 2012-09-02 01:35:28 [ Zgłoś ]
Na uniwersytecie lubelskim poznałem pana Mariana Kordasa, który też pochodził z Głębokiego (nie wiem, czy jeszcze żyje). Do Polski przyjechał dopiero w 1956 r., ale zostawił tam dwie siostry i matkę pod ich opieką.



Głównym celem statutowym Expatrii jest pomoc dzieciom ze wschodu. Na naszą pomoc mogą liczyć osoby indywidualne jak i dzieci z domów dziecka. Dlatego jeśli drogi jest Ci los polskich, chorych dzieci z kresów, pamiętaj o przekazaniu 1% podatku na stowarzyszenie pomocy dzieciom - Expatria. Dzięki waszym darowiznom możliwe są: rehabilitacja dzieci, zakup sprzętu medycznego, pomoc chorym dzieciom i leczenie dzieci z krajów byłego ZSSR. Nie bądź obojętny!

Prawa autorskie © Stowarzyszenie Expatria. Wszystkie prawa zastrzeżone. Andrzej Perczyński.
O nas | Kontakt
generowanie strony: 2,43